بررسی حقیقت معراج پیامبر اکرم (ص) از دیدگاه مفسری، محدثین، متکلمین حکما و عرفای اسلامی

فصل اول بررسی مطلب از دیدگاه مفسرین و با استفاده از آیات قرآن و روایات رسیده می باشد. در این فصل به بیان آیات مربوط به اسرا و معراج در قرآن، تفاسیر مربوطه به این آیات و همچنین بیان روایات رسیده و حدیث مفصل معراج و جایگاه حضرت علی (ع) در حدیث معراج پرداخته شده است . فصل دوم تحت عنوان بررسی کیفیت معراج و اقوال گوناگون پیرامون آن از دیدگاه متکلمین می باشد. یکی از مهمترین بحثهای عنوان شده در ارتباط با معراج، کیفیت معراج می باشد به این معنی که آیا معراج جسمانی بوده یا خیر و آرا گوناگون و اختلاف نظر فراوانی در این باره وجود دارد. بطور کلی می توان این نظرات را تحت عنوان 4 گروه دسته بندی کرد. گروهی معتقدند که معراج در عالم رویا به وقوع پیوسته و دلایلی از حدیث و برداشتهای خاصی که از برخی آیات قرآن دارند برای مدعای خود آورده اند قول دوم مربوط به کسانی است که معراج را روحانی تلقی کرده اند و معتقدند که بدن شریف پیامبر اکرم (ص) مدخلیتی در این امر نداشت گروهی معتقد به معراج جسمانی روحانی هستند اما این گروه نیز خود به دو گروه تقسیم می شوند، گروه اول معتقدند که سیر پیامبر اکرک از مسجدالحرام تا مسجدالاقصی و از آنجا که آسمانها با همین بدن خاکی بوده است و دسته دوم معتقدند که از مسجدالحرام تا مسجدالاقصی صورت پذیرفته است . اکثر متکلمین قول به اسرا و معراج جسمانی روحانی را پذیرفته اند. در این فصل به نقد و برررسی آرا و گوناگون در این زمینه پرداخته شده است . فصل سوم بررسی مسئله از دیدگاه حکمای الهی می باشد ما در این فصل از دیدگاه شیخ الحکما ابوعلی سینا به عنوان حکیم سبزواری به عنوان حکیم متاله سود جسته ایم، ابوعلی سینا رساله کوچک و مختصری با عنوان معراجیه دارند که در آنجا به بررسی مطلب پرداخته اند و ایشان از معتقدین به معراج روحانی یا عقلی می باشند، حاج ملا هادی سبزواری نیز مانند اکثر مفسرین و متکلمین و عرفای اسلامی قول به معراج جسمانی را پذیرفته اند. فصل چهارم رساله مربوط به بررسی معراج از دیدگاه عرفای اسلامی می باشد، عرفای اسلامی نیز همانند سایر طبقات فرهنگی اسلامی به بحث و اظهارنظر پیرامون مسئله معراج پیامبر اکرم (ص) پرداخته اند و در بعضی مباحث مربوط به آن با سایرین متفق القولند و در بعضی جنبه های آن دیدگاههای مخصوص به خود دارند. از آنجا که نظر حکمای متالهه نظیر ملاصدرا، حکیم سبزواری (در برخی از آثارشان) و همچنین حکیم اشراقی شیخ شهاب الدین سهروردی در این باب بسیار نزدیک به مشرب عرفانی می باشد در این فصل از نظرات این بزرگان نیز بهره جسته ایم. البته بحث معراج از دیدگاه عرفا بسیار گسترده می باشد بگونه ای که خود به تنهایی می تواند موضوع یک رساله تحقیقی قرار گیرد، اما از آنجا که در این تحقیق بعننوان بخشی از آن قرار گرفته بطور اجمالی اظهارات برخی از این گروه را مورد بررسی قرار می دهیم. عناوینی که تحت این سر فصل مورد بررسی قرار گرفته اند عبارتند از کیفیت معراج پیامبر اکرم (ص) از دیدگاه عرفا، نیز به نو به خود در این مبحث مهم به اظهارنظر پرداخته اند، مطلب بعدی مشهودات پیامبر اکرم (ص) در شب معراج می باشد و بیان و توجیهی که عرفا در این مورد دارند، بررسی عوالم وجود و سیر حضرت در این عوامل که در مورد نظر عرفا می باشد مبحث دیگر این فصل است و بالاخره بررسی مقام قاب قوسین و مقام او ادنی از دیدگاه ایشان آخرین مطلب این سر فصل می باشد. در خاتمه به بیان هدف معراج پیامبر اکرم (ص) و دست آورد معراج پرداخته شده است .